दृष्टि दोष (Refractive Errors)

Academy Education Entrance Eye Health Innovations License Lifestyle Magazine News Optometry In Nepal Policy for Eye health Program Tech Travel Webinars

दृष्टिका ती खराबीहरू, जसको लागि चश्मा लाग्छ, आम कुरा हुन् । बच्चाहरूदेखि लिएर बूढाहरूसम्म चश्मा लगाउँछन् । निकट दृष्टि, दूर दृष्टि, प्रौढ उमेरमा नजिकका चीजहरू देख्ने समस्या आदि ती दृष्टि दोषहरू हुन्, जसको लागि अधिकतम मानिसहरूले चश्मा लगाउनु पर्छ ।

 केही मानिसहरू चश्माको ठाउँमा कन्टेक्ट लेन्स लगाउँछन् । अहिले धेरै मानिसहरू लेजर या अर्को विधिबाट अपरेशनद्वारा चश्मा हटाउँछन् पनि ।

निकट र दूरदृष्टि धेरैजसो आँखाको गोलो सानो या ठूलो हुनाले हुन्छ । आँखा एक मिलिमिटर सानो हुँदा माइनस ३ पावरको चश्मा लगाउनु पर्छ । एस्टिग्मेटिज्ममा धेरैजसो स्वच्छ पटलको दोष हुन्छ । स्वच्छ पटल कुनै एक दिशामा टॉसिनाले यो दोष हुन्छ । प्रेसबायोपिया लेन्सको फोकसिङ पावर कम हुने हुनाले हुन्छ ।

जन्मिएको समयमा धेरै बच्चाहरूको आँखा हाइपरमेट्रोपिक हुन्छ । उनीहरू बढ्नुको साथै आँखा पनि बढ्दै जान्छ र हाइपरमेट्रोपिया कम हुन्छ । केडी बच्चाहरूको दृष्टि केही हाइपरमेट्रोपिक नै रहन्छ र केहीका आँखा ठूलो भएको हुनाले मायोपिक हुन्छन् । कम मानिसहरूका आँखा सामान्य रहन्छन् । कहिलेकाही केही बच्चाहरूको आँखा जन्मेदेखि नै ठूला हुन्छन् र उनीहरूलाई शुरूदेखि नै माइनस ९ र माइनस १० सम्मको मायोपिया हुन्छ, जुन बढ्दैन ।

दृष्टिको जाँच (Vision Examination)

१. दूरको दृष्टिको जाँचको लागि नेत्र चिकित्सकहरू स्नेलन चार्ट पहिले एक आँखाबाट र त्यसपछि दोस्रो आँखाबाट पढाएर दृष्टिको समीक्षा गर्छन् । यो चार्टको हर लाइनमा केही अक्षरहरू लेखिएका हुन्छन् । हर लाइनमा नम्बर जस्तै, ६० इत्यादि लेखिएको हुन्छ । यदि रोगीले ६० वाला लाइनको अक्षर मात्र पढ्न सक्छ र तलको अक्षर पढ्न सक्दैन भने यसको अर्थ उसको दृष्टि धेरै कमजोर छ भन्ने हुन्छ र जुन अक्षर ६० मिटरमा पढिन्छ, त्यो ६ मिटरमा पनि पढिँदैछ भने दूरको दृष्टि ठीक छ भन्ने बुझिन्छ । यदि कोठा साना छ भने जुन चार्टमा अक्षरहरू उल्टा लेखिएका हुन्छन्, त्यसलाई शीशाको मद्दतबाट तीन मिटरको दूरीबाट पढ्न लगाउँदा छ मिटरको दूरी बन्छ ।

२. आँखाको सामान्य जाँचपछि रेटिनोस्कोपी (Retinoscope) गरिन्छ । एक टर्च शीशामा लागेको यन्त्रलाई हातमा लिएर, आँखामा प्रकाश पारेर आँखाको नानीमा परेको छायाँबाट आँखाको पावर आँकिन्छ र हर आँखाको सामुन्ने लेन्स लगाएर पावरको पुष्टि गरिन्छ । यस विधिबाट एस्टिग्मेटिज्मको पत्ता पनि लाग्छ ।

३. यसपछि चश्माको फ्रेम लगाएर त्यसमा विभिन्न लेन्स लगाएर फेरि चार्ट पढ़न लगाइन्छ । रोगी र डाक्टर दुवै सन्तुष्ट भएपछि त्यो नम्बर नोट गरिन्छ ।

४. अब नजिकको दृष्टि जाँच्नको लागि दोस्रो चार्ट या पुस्तक पढ्न दिइन्छ । यदि नजिकको कामको लागि नम्बर लाग्छ भने यसलाई दूरको नम्बरमा जोडिन्छ ।

नेत्र चिकित्सकहरू दृष्टिको जाँचको साथै पूरै आँखालाई भित्र र बाहिरबाट पनि हेर्छन् र यदि आवश्यक भयो भने आँखाको प्रेशर पनि लिन्छन् । चालीस वर्षको उमेरपछि वार्षिक जाँच गराउनाले मोतिबिन्दु र ग्लोकोमाको पत्ता चाँडै लाग्छ र ग्लोकोमाबाट अन्धो हुनबाट बचाउन सकिन्छ ।

दृष्टिको कम्प्युटरबाट जाँच

कम्प्युटरबाट आँखाको जाँच सजिलैसँग र चाँडै हुन्छ । चश्माको नम्बर छापिएर निस्किन्छन् । चश्माका दोकानहरूमा पनि कम्प्युटरबाट जाँच हुन्छ ।

गत केही वर्षका अध्ययनहरूबाट अधिकतम मानिसहरूलाई कम्प्युटरबाट निकालिएको नम्बर ठीक नलागेको कुरा थाहा भएको छ । त्यसैले अक्सर कम्प्युटरको नम्बरलाई रोगीको जरूरतको मुताबिक घटाएर बढाएर चश्माको नम्बर दिनु जरूरी हुन्छ ।

चश्मा

चश्मा यस्तो दोकानबाट बनाउनु पर्छ, जसका कालिगढ कुशल हुन् । फ्रेममा शीशा सही तरिकाबाट लगाउनु पर्छ । फ्रेमको छनौटमा केही कुराहरूको ध्यान राख्नुपर्ने हुन्छ । राम्रो गुणवत्ता र औसत दाम भएको प्लास्टिक फ्रेम राम्रो हुन्छ ।

प्लास्टिक फ्रेम जाडो महिनामा चिसो हुँदैन र न गर्मी महिनामा तातो । तिनीहरू पसिनाले बिग्रिदैनन् । फ्रेमको आँखावाला गोलो भाग धेरै ठूलो या सानो हुनु हुँदैन ।

जुन फ्रेम अनुहारमा राम्ररी बस्छ, त्यही छान्नुहोस् । फ्रेमले नाक या आँखाको कुनामा थिचेको हुनु हुँदैन, होइन भने त्यहाँ निशान बन्छ, जुन भद्दा देखिन्छ ।

चश्मा बनिसकेपछि लगाएर हेर्नुहोस् र यदि चश्मा खुकुलो या टाइट भयो भने ठीक गराउनुहोस् ।

ध्यान राख्न योग्य कुराहरु

१.  चश्मा प्रयोग गर्नेहरूले तल लेखिएका कुराहरूको ध्यान राख्नुपर्छ । शीशालाई सफा, नरम कपडाले सफा गरिरहनुहोस् । औंलाका निशानहरू जब सुक्खा कपडाले सफा भएन भने फ्रेम र शीशालाई साबुनले धोएर, सुकाएर प्रयोग गर्नुहोस् ।

२. फुकालेर राख्ने समयमा चश्मालाई फाइबरको बट्टामा राख्नुहोस् । भाँचिने डर हुँदैन ।

३. चश्मालाई टेबल इत्यादि ठाउँमा राख्दा शीशाले तल नछुनेगरी राख्नुहोस, नभए निशान पर्छ ।

४. यदि फ्रेमको कमानी खुकुलो भएको छ भने पेचले कस्नुहोस् ।

५. कहिलेकाहीं चश्मालाई खोलेर टेबलमा राखेर हेर्नुहोस् । कमानीका दुवै खुट्टाहरूले टेबललाई छुनु पर्छ । यदि एक खुट्टा उठेको हुन्छ भने फ्रेमलाई सीधा पार्नुहोस् । ।

६. चश्मालाई साना बच्चाहरूको हातमा नदिनुहोस् । भाँचिने डर हुन्छ ।

७. चश्माबिना काम नचल्नेगरी यदि चश्माको नम्बर बढी छ भने दुई चश्मा राख्नुहोस्, ताकि एक चश्मा भाँचिदा या हराउँदा काम नरोकियोस् ।

८. यदि चश्मामा तलको भाग पढ्नको लागि हो, अर्थात् त्यसको लेन्स बाईफोकल (Bifocal) हो भने सिँढी ओर्लिने समयमा सावधानी अपनाउनुहोस् या चश्मा फुकाल्नुहोस् ।

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *